Change of Sex by the Adoptive Parent and Its Impact on the Civil Status of the Adopted Child in View of the Fundamental Principles of the Polish Law
Abstract
This paper outlines issues connected with gender reassignment in the context of child adoption by a transgender person. In particular, it focuses on the questions of the civil status (and its registration) of the child adopted by such a person. What is striking in Polish law is the lack of a law that comprehensively regulates this issue. This situation is unfavourable as it results in the emergence of various theoretical doubts and inconsistent practice by the judiciary. This applies especially to the basic principle of Polish law, according to which only a woman can be the mother, while only a man can be the father. The said principle applies to both biological and adoptive parents. Therefore, the paper proposes that the Polish legislature pass a law on gender reassignment to normalise, as fully as possible, these issues. It should include provisions concerning, among other things, the permissibility of gender reassignment of a married person and adoption by such a person, as well as the possibility of adoption of a child by a single person who has changed sex. The law should also regulate issues relating to the gender change of the adopter and its impact on the civil status of the adopted child.
References
Banaszak, B., Zieliński, M. (2014) ‘Konstytucyjne i ustawowe pojęcie rodziny’, Monitor Prawniczy, 2014/7, pp. 352–361.
Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (2022) Eckpunkte des Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend und des Bundesministeriums der Justiz zum Selbstbestimmungsgesetz [Online]. Available at: https://www.bmfsfj.de/resource/blob/199382/1e751a6b7f366eec396d146b3813eed2/20220630-selbstbestimmungsgesetz-eckpunkte-data.pdf (Accessed: 2 October 2022).
Gajda, J. (2019) ‘Adoptio naturam imitatur est. Czy czas na zmianę?’ in Łukasiewicz, J. M., Łukasiewicz, R. (eds.) Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa. Toruń: Adam Marszałek, pp. 170–185.
Gajda, J. (2017a) ‘Metrykalna zmiana płci a zawarcie i istnienie małżeństwa’ in Pływaczewski E. W., Bryk, J. (eds.) Meandry prawa – teoria i praktyka. Księga jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mieczysława Goettela. Szczytno: Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, pp. 159–173.
Gajda, J. (2017b) ‘Polskie prawo rodzinne wobec współczesnych wyzwań. Kilka refleksji’ in Baratyński, Ł., Ramiączek, P., Spryszak, K. (eds.) Współczesne wyzwania państwa i prawa. Księga jubileuszowa z okazji 45 – lecia pracy naukowej profesora Jerzego Jaskiern. Toruń: Adam Marszałek, pp. 391–395.
Gajda, J. (2020a) ‘Sporządzenie aktu stanu cywilnego (dołączenie wzmianki dodatkowej) na podstawie orzeczenia sądu. Zagadnienia wybrane’, Przegląd Prawa Publicznego, 2020/4, pp. 7–22.
Gajda, J. (2020b) ‘Stosunki prawne pomiędzy rodzicami a dziećmi w świetle uregulowań współczesnego prawa adopcyjnego’ in Andrzejewski, M. (ed.) Status osób małoletnich – piecza zastępcza, kontakty, przysposobienie. Warszawa: Wydawnictwo INP PAN, pp. 117–162; https://doi.org/10.5281/zenodo.4404826.
Ignatowicz, J., Nazar, M. (2016) Prawo rodzinne. 5th edn. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kasprzyk, P. (2018) ‘Pojęcie stanu cywilnego’ in Kasprzyk, P. (ed.) Podręcznik urzędnika stanu cywilnego. Tom 1. Podstawowe instytucje prawa o aktach stanu cywilnego. Lublin: Fundacja Naukowy im. Prof. Józefa Litwina, pp. 95–97.
Krakowiak, M., Slaski, K. (2021) ‘Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 lutego 2021 r., I ACa 1233/20’, Przegląd Prawa Medycznego, 3(1–2), pp. 263–272.
Łączkowska-Porawska, M. (2019) Heteroseksualność i monogamiczność małżeństwa jako stosunku prawnego. Warszawa: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN; https://doi.org/10.5281/zenodo.2590495.
Łukasiewicz, J. M. (2021) Prawne aspekty zmiany płci w wybranych państwach europejskich. Warszawa: Prawo Rodzinne [Online]. Available at: https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2022/03/IWS_Lukasiewicz-J.M._Prawne-aspekty-zmiany-plci.pdf (Accessed: 15 September 2022).
Łukasiewicz, R. (2020) ‘Dane przesłaniające w akcie urodzenia dziecka w świetle najnowszego orzecznictwa NSA – potencjalne wyzwania i zmiany prawa’, Prawo w działaniu. Sprawy cywilne, 2020(42), pp. 60–75; https://doi.org/10.32041/pwd.4203.
Mostowik, P. (2019) ‘O żądaniach wpisu w polskim rejestrze stanu cywilnego zagranicznej fikcji prawnej pochodzenia dziecka od „rodziców jednopłciowych”’, Forum Prawnicze, 56(6), pp. 3–29.
Mostowik, P. (2021) ‘Resolving Administrative Cases Concerning Child Under the Foreign Custody of Same – Sex Persons Without Violating National Principles on Filiation as the Ratio Decidendi of the Supreme Administrative Court (NSA) Resolution of December 2, 2019’, Prawo w działaniu. Sprawy cywilne, 2021(46), pp. 185–203; https://doi.org/10.32041/pwd.4609.
Mostowik, P. (2015) ‘Pochodzenie dziecka oraz odpowiedzialność rodzicielska’ in Pazdana, M. (ed.) System Prawa Prywatnego. Prawo prywatne międzynarodowe. Tom 20c. Warszawa: C.H. Beck and The Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences, pp. 279–356.
Ostojska, J. (2015) Sądowa zmiana płci. Dissertation typescript [Online]. Available at: https://depotuw.ceon.pl/handle/item/1014 (Accessed: 28 September 2022).
Panowicz-Lipska, J. (1997) ‘Przysposobienie całkowite po nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 1995 r.’ in Bączyk, M., Piszczek, J. A., Radomska, E., Wilke, M. (eds.) Księga pamiątkowa ku czci Profesora Leopolda Steckiego. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, pp. 207–221.
Pawliczak, J. (2020) ‘Dane przesłaniające – nieustalenie ojcostwa’, Metryka, 10(1), pp. 39–62.
Smyczyński, T., Andrzejewski, M. (2020) Prawo rodzinne i opiekuńcze. 10th edn. Warsaw: C.H. Beck.
Sokołowski, T. (2008) Prawo rodzinne. Zarys wykładu. Poznań: Ars boni et aequi.
Tadla, T. J. (2019) ‘Glosa do wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 i 30 października 2018 r. (Ref: II OSK 1868/16, II OSK 1869/16, II OSK 2552/16)’, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 84(3), pp. 150–159.
Wojewoda, M. (2014) ‘Kilka uwag o definicji „stanu cywilnego” w nowej ustawie Prawo o aktach stanu cywilnego’, Metryka, 4(2), pp. 17–37.
Wojewoda, M. (2020) ‘Zagraniczne rodzicielstwo osób jednej płci a rejestracja stanu cywilnego w Polsce – glosa do uchwały naczelnego Sądu Administracyjnego (7) z 2.12.2019 r, II OPS 1/19’, Europejski Przegląd Sądowy, 2020/8, pp. 30–38.
Zachariasiewicz, M. (2018) Klauzula porządku publicznego jako instrument ochrony materialnoprawnych interesów i wartości fori. Warszawa: C.H. Beck.
Zegadło, R. (2014) ‘Komentarz do art. 114’ in Wierciński, J. (ed.) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa: LexisNexis Polska Sp. z o.o, pp. 778–791.
Zieliński, A. (2011) ‘Komentarz do art. 189’ in Zieliński, A. (ed.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck, pp. 339–348.
Acts
Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997, Official Gazette of 1997, Number 78, item 483, as amended.
Code Civil des Français 1804 [Online]. Available at: www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do (Accessed: 17 September 2022).
Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch vom 1.6.1811 [Online]. Available at: https://www.jusline.at/gesetz/abgb (Accessed: 16 January 2022).
Bürgerliches Gesetzbuch vom 18.8.1896 [Online]. Available at: https://www.gesetzeim-internet.de/bgb/BJNR001950896.html (Accessed: 21 September 2022).
Schweizerisches Zivilgesetzbuch vom 10.12.1907. [Online]. Available at: https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/24/233_245_233/de (Accessed: 22 September 2022).
Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of November 4, 1950, Official Gazette of 1993, number 61, item 284.
Birth and Deaths Registration Act 1953 [Online]. Available at: https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Eliz2/1-2/20 (Accessed: 2 December 2021).
Law of February 25, 1964 – Family and Guardianship Code, consolidated text Official Gazette of 2020, item 1359.
Law of November 17, 1964 – Code of Civil Procedure, consolidated text, Official Gazette of 2021, item 1805, as amended.
Gesetz über die Änderung der Vornamen und die Feststellung der Geschlechtszugehörigkeit in besonderen Fällen vom 10.9.1989 [Online]. Available at: https://www.gesetze-im-internet.de/tsg/BJNR016540980.html (Accessed: 21 September 2022).
Law of August 30, 2002 – Law on Proceedings before Administrative Courts, consolidated text, Official Gazette of 2022, item 329 as amended.
Gender Recognition Act 2004 [Online]. Available at: https://www.legislation.gov.uk/ ukpga/2004/7/contents (Accessed: 16 September 2022).
Personenstandsgesetz vom 19.2.2007 (BGBl I S 122) [Online]. Available at: https://www.gesetze-im-internet.de/pstg/BJNR012210007.html (Accessed: 17 July 2022).
European Convention on the Adoption of Children, November 27, 2008 [Online]. Available at: https://lovdata.no/dokument/TRAKTATEN/traktat/2008-11-27-30 (Accessed: 20 January 2022).
Law of June 9, 2011 with respect to family support and foster care system, consolidated text, Official Gazette of 2022, item 447 as amended.
Law of November 28, 2014 - Law on Civil Status Records, consolidated text Official Gazette of 2022, item 1681.
Gender Recognition Act of September 10, 2015 [Online]. Available at: http://orka.sejm.gov.pl/proc7.nsf/ustawy/1469_u.htm (Accessed: 15 September 2022).
Case law
Resolution of the Supreme Court of May 8, 1992, III CZP 40/92, LEX 162225.
Judgment of the Constitutional Court of July 16, 2007, SK 61/06, OTK - A 2007, No. 7, item 77.
Ruling of the European Court of Human Rights of January 22, 2008, Application No. 43546/02 in E.B. v. France [Online]. Available at: https://hudoc.echr.coe.int/fre#{“itemid”:[“002-2311”]} (Accessed: 20 January 2022).
Bundesverfassungsgericht, Urteil vom 19.2.2013, 1 BvL 1/11 [Online]. Available at: https://www.jstor.org/stable/23467363 (Accessed: 14 January 2022).
Judgment of the Regional Administrative Court in Lodz, February 14, 2013, III SA/Łd 1100/12 [Online]. Available at: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/9851327A71 (Accessed: 8 January 2015).
Supreme Court Judgment of December 6, 2013, I CSK 146/13 [Online]. Available at: www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20CSK%20146-13-1.pdf (Accessed: 26 April 2020).
Ruling of the European Court of Human Rights of July 16, 2014, Application No. 37359/09 in Hämäläinen v. Finland [Online]. Available at: https://hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-145768”]} (Accessed: 18 April 2023).
Judgment of the Supreme Administrative Court of December 17, 2014, II OSK 1298/13, LEX 1772336.
Judgment of the Supreme Administrative Court of May 6, 2015, II OSK 2419/13, LEX 1780557.
Judgment of the Supreme Administrative Court of May 6, 2016, II OSK 2372/13, LEX 1780419.
Judgment of the Supreme Administrative Court of October 10, 2018, II OSK 2552/16 [Online]. Available at: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/013EB55F39 (Accessed: 3 January 2019).
Judgment of the Supreme Administrative Court of October 30, 2018, II OSK 1869/16 [Online]. Available at: www.orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/18C71E8F0F (Accessed: 14 September 2019).
Judgment of the Supreme Administrative Court of October 30, 2018, II OSK 1870/16 [Online]. Available at: www.orzeczenia.nsa/gov.pl/doc/071F4440E3 (Accessed: 14 September 2019).
Resolution of the Supreme Administrative Court, seven judges, December 2, 2019, II OPS 1/19 [Online]. Available at: https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pismaurzedowe/orzeczenia-sadow/i i-ops-1-19-dopuszczalnosc-transkrypcjizagranicznego-522840131 (Accessed: 17 September 2022).
Ruling of the European Court of the Human Rights of July 9, 2020, Application No. 41701/16 in Y. T. v. Bulgaria [Online]. Available at: https://sex-matters.org/wp-content/uploads/2021/02/Y.T.-v.-Bulgaria.pdf (Accessed: 18 April 2023).
Ruling of the European Court of Human Rights of January 19, 2021, Application No. 2145/16 in X and Y v. Romania [Online]. Available at: https://hudoc.echr.coe.int/fre#{“tabview”:[“document”],”itemid”:[“002-13101”]} (Accessed: 18 April 2023).
Judgment of the Court of Appeals in Wroclaw of February 12, 2021, I ACa 1233/20 with commentary by Krakowiak, M., Slaski, K. (2021) Przegląd Prawa Medycznego, 2021/1-2.
Ruling of the European Court of Human Rights of February 17, 2022, Application No. 74131/14 in Y v. Poland [Online]. Available at: https://www.courthousenews.com/wp-content/uploads/2022/02/echr-y-poland.pdf (Accessed: 18 April 2023).
